Handvest van de Gezondheidscoalitie

Vertegenwoordigers van vakbonden, mutualiteiten, de vrijwilligerssector, NGO’s en universiteiten hebben besloten hun inspanningen te coördineren om een progressief en gelijkwaardig gezondheidszorgbeleid te bevorderen in België, Europa en de rest van de wereld. Het hoofddoel is hun werk en krachten te bundelen om: professionals en het grote publiek te informeren en bewust te maken van de gevolgen van de aanvallen van het neoliberale beleid op de sociale bescherming en de openbare gezondheidszorg; een progressief en solidair gezondheids- en welzijnsbeleid voor te stellen, aan te moedigen en te verdedigen.

Gezondheid is een recht voor iedereen

1.1. Gezondheid, opgevat als een algemene toestand van lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn, is een grondrecht. Een zo hoog mogelijk niveau van gezondheid bereiken is een essentiële sociale doelstelling. De principes van de Verklaring van Alma Ata, die naar deze rechten verwijzen, zijn vandaag de dag nog steeds relevant.
1.2. Talrijke onderzoeken tonen aan dat sociaal-economische ongelijkheden een van de meest doorslaggevende factoren zijn voor verschillen in ziekte en sterfte.
1.3. Het meedenken van gebruikers over het te voeren beleid en over de organisatie van de zorg moet worden georganiseerd en bevorderd. Naar het voorbeeld van wat er gebeurt in het Zuiden is co-management door gebruikers van openbare diensten met een sociaal doel een praktijk die bestudeerd en aangemoedigd moet worden.

Ongelijkheden in gezondheid verminderen

2.1. De ongelijkheid op het gebied van gezondheid en ziekte is helaas toegenomen sinds de verklaring van Alma Ata in 1978. Om deze ongelijkheden te bestrijden is een samenhangend beleid nodig op het gebied van onderwijs, milieu, huisvesting, mobiliteit, werkgelegenheid, arbeidsomstandigheden, gelijke kansen, sociale cohesie en gezondheidszorg, met name wat toegankelijkheid en kwaliteit betreft.
2.2. Om ongelijkheden qua gezondheid te verminderen, moeten de inspanningen worden gericht op de oorzaken van deze ongelijkheden en de mechanismen die ze in stand houden. Blijvende aandacht is bovendien nodig voor de verschillende factoren van uitsluiting en kwetsbaarheid.

2.3. Zoals de preambule van de WHO-Grondwet van 1946 luidt, “is de gezondheid van alle volkeren een fundamentele vereiste voor wereldvrede en veiligheid (…) wat elke staat bereikt bij de verbetering en bescherming van de gezondheid is van waarde voor iedereen”.

Verzet tegen de privatisering en commercialisering van de gezondheidszorgsector

3.1. De privatisering van de financiering van de gezondheidszorg en de commercialisering van deze laatste (ziekenhuizen, rusthuizen, thuisverpleging… met winstoogmerk) leiden tot gezondheidszorgsystemen met twee of zelfs meerdere snelheden.
3.2. Gezondheidszorg is een publiek goed en moet zo behandeld worden in alle internationale overeenkomsten. België moet zich zowel hier, als op Europees en internationaal niveau engageren tot het behoud en de ontwikkeling van gezondheidsdiensten en mutualiteiten met een uitsluitend sociaal karakter. ‘Gezondheid’ moet ontdaan worden van elke logica van handel en privatisering. Ze moet uitgesloten worden van de richtlijn van de Europese Unie over diensten op de interne markt (bekend als de Bolkestein-richtlijn) en van het Algemeen Akkoord over de Handel in Diensten (GATS).
3.3. Sociale problemen worden steeds meer gemedicaliseerd en patiënten worden steeds meer ‘verantwoordelijk’ gesteld. Een ongerechtvaardigde commerciële vraag, gecreëerd door de media en de verschillende industriële sectoren (farmacie, voedingsmiddelen, retail …) werkt schadelijk gedrag in de hand en versterkt het. Dat fenomeen moet onder de aandacht worden gebracht en aan de kaak worden gesteld.

Publiek onderzoek en lage geneesmiddelenprijzen aanmoedigen

4.1. De ondertekenaars zijn voorstander van de toepassing van het Kiwi-model op het publieke beheer van geneesmiddelen. Dat model – gebaseerd op aanbestedingen na wetenschappelijke studies – zou toelaten om de geneesmiddelenmarkt te rationaliseren, de kosten voor de sociale zekerheid te verlagen en de kwaliteit van de voorschriften te bevorderen.
4.2. Het model zou de toegang tot essentiële en noodzakelijke medicijnen kunnen verbeteren in plaats van de “me-too’s” die de markt tegenwoordig overspoelen. In zo’n model zou innovatief onderzoek een kans krijgen in plaats van de huidige focus op producten die in korte tijd veel geld kunnen opleveren.
4.3. Het onderzoeksbeleid moet worden gestuurd door behoeften – niet door aanbod – en moet zich daarom richten op de vele ziekten die heersen in het Zuiden en daar talloze slachtoffers maken. Die ziekten worden nu door onderzoek verwaarloosd. Het octrooibeleid (TRIPS) mag de toegang tot de noodzakelijke medicijnen niet afremmen.

Opkomen voor kwalitatieve zorg en goede arbeidsomstandigheden voor het personeel in de gezondheidszorg

5.1. De ondertekenaars pleiten voor een globale benadering van gezondheid waarbij de patiënt centraal staat. Hierbij vormt de eerstelijnszorg met huisartsen, verpleegkundigen, paramedici en maatschappelijk werkers een kernelement. Een systeem dat deze multidisciplinaire aanpak of groepsgeneeskunde bevordert, zal een echt volksgezondheidsbeleid ondersteunen.
5.2. Het verplegend en medisch personeel speelt een centrale rol in de organisatie van de gezondheidszorg. Om zorg van hoge kwaliteit te kunnen bieden, is continu voldoende en goed opgeleid personeel nodig. Gezien de demografische trends zal het beheer, de planning en de verloning van mensen die in de gezondheidszorg werken een grote uitdaging zijn. Om adequate inkomsten en arbeidsomstandigheden te garanderen, zijn voldoende financiële middelen voor de gezondheidszorg nodig, evenals een passende financieringsmethode. Daarnaast moet gelet worden op een efficiëntere verdeling van het budget.
5.3. Tot slot moet internationale ontwikkelingshulp de versterking van gezondheidssystemen met een sociaal doel ondersteunen, in plaats van zich te beperken tot ziektebestrijding.