De Gezondheidscoalitie steunt de publicatie van deze carte blanche, gepubliceerd in De Standaard en geïnitieerd door de oprichters van de vereniging Farma2Justice waarmee we samenwerken: Els Torreele, Tim Joye en Jean Hermesse.
“We betalen te lang te hoge prijzen voor dure medicijnen.” Het was de titel van een rapport van de Nederlandse Zorgautoriteit dat in april de gemoederen beroerde bij onze noorderburen. En terecht. Want overal in Europa gaan de prijzen in sneltempo omhoog. Eind vorig jaar luidde het Europese Platform van socialezekerheidsinstanties Esip de alarmbel: “De prijzen van medicatie schieten omhoog als een raket.” De stijging van het totale geneesmiddelenbudget is volgens de Rizivs van Europa onhoudbaar als de trend zich de volgende jaren met dezelfde snelheid voortzet. In België verwacht het Federaal Planbureau tussen 2022 en 2027 een stijging van het geneesmiddelenbudget van 36,6 procent. In de periode 2016-2021 bedroeg die stijging nog maar 16,7 procent.
Middenveldorganisaties sloegen in ons land al meermaals alarm. Waarom krijgt het probleem dan zo weinig gehoor in het maatschappelijke debat? Als samenleving hebben we het recht en de plicht om ons uit te spreken over wat we een rechtvaardige prijs voor een geneesmiddel vinden. Het is onze sociale zekerheid, die wij financieren, die betaalt. De prijsbepaling van een medicijn kunnen we niet volledig overlaten aan de vrije markt. Onze gezondheid is ons dierbaarste bezit: ook al laat een bedrijf de prijs buitensporig stijgen, de vraag zal niet dalen.
Baby Pia
Iedereen herinnert zich het verhaal van baby Pia en het medicijn Zolgensma. 1,9 miljoen euro voor één injectie. Na Zolgensma volgde Libmeldy, dan Hemgenix. Het duurste medicijn ter wereld kost nu 3,5 miljoen dollar per injectie. Waar ligt de grens? Als farmabedrijven zelf geen grenzen respecteren, is het dan niet aan ons om hen tot de orde te roepen? Het Amerikaanse Vertex maakt volgens de studie van een Nederlandse econoom 97 procent brutowinst op Kaftrio, zijn medicijn tegen mucoviscidose. De multinational MSD maakt volgens een Zwitserse ngo 84 procent brutowinst op Keytruda, zijn medicijn tegen kanker.
Al die geneesmiddelen hebben een enorme therapeutische meerwaarde. Maar stel elke burger in dit land de vraag of ze dat nog een redelijke winstmarge vinden en het antwoord zal snel duidelijk zijn. Volgens een publicatie in BMJ (British Medical Journal) in 2022 is de gemiddelde netto winstmarge in de farmasector drie keer zo groot als die van de hele economie.
Voor onze sociale zekerheid is die evolutie van de prijzen in elk geval niet houdbaar. Er zit een plafond aan wat we kunnen betalen zonder de rest van onze zorg in het gedrang te brengen. Toch blijven de prijzen stijgen, omdat de machtsverhouding aan de onderhandelingstafel tussen de farmareuzen en onze overheden ongelijk is. Daardoor wordt elk Europees land gedwongen om apart kortingen te bedingen tijdens geheime besprekingen. De transparantie van het systeem is helemaal zoek.
Opmerkelijk proces
Het wordt tijd dat burgers en betrokkenen uit de zorg een signaal geven, naar het voorbeeld van Nederland. In Amsterdam vond op 9 mei een opmerkelijk proces plaats. De stichting Farma ter Verantwoording (FtV) daagde multinational AbbVie voor de rechter wegens excessieve prijszetting. FtV berekende op basis van hoorzittingen in het Amerikaanse Congres dat het bedrijf in Nederland alleen al 1,2 miljard euro te veel zou hebben aangerekend voor zijn blockbuster Humira, een medicijn tegen bepaalde auto-immuunziekten.
Door zulke initiatieven komt het debat op gang. Na de dagvaarding van de stichting FtV tegen AbbVie kwam er in mei 2024 een hoorzitting in de Nederlandse Tweede Kamer over de prijszetting van geneesmiddelen. Bovendien werken nu drie overheidsinstellingen een kader uit om een maatschappelijk aanvaardbare prijs te kunnen bepalen. Op het Europese niveau ontwikkelde de Internationale Associatie van Mutualiteiten AIM een fair price calculator die overheden moet helpen om een rechtvaardige prijs met een redelijke winstmarge te bepalen voor nieuwe medicijnen. In ons federale parlement ligt trouwens al een wetsvoorstel voor van verschillende partijen om die calculator te integreren in de prijsonderhandelingen.
Wordt het niet tijd dat we ook in België de zaken wat meer in beweging brengen? Het budget van onze gezondheidszorg staat nu al zwaar onder druk, terwijl de noden toenemen. Het zorgpersoneel kreunt onder de hoge werkdruk. Het geld van onze sociale zekerheid hebben we nodig om daarin te investeren. Dus moeten we het durven te hebben over buitensporige geneesmiddelenprijzen en de groeiende overwinsten van de grootste multinationale farmabedrijven.
Medeondertekend door :
Luc Van Gorp, Christelijke Mutualiteit (CM)
Jean-Pascal Labille, Solidaris
Dr. Anne Gillet, ex-voorzitter van de Collège de médecine générale de Belgique Francophone Prof. Bruno Colmant, lid van l’Académie Royale de Belgique
Dr. Didier Giet, voorzitter van Collège de Médecine Générale de Belgique francophone
Ellen De Meyer, auteur van ‘Zorgen voor jou’, mama van Pia
Prof. Emmanuel André, klinisch bioloog UZ Leuven en hoogleraar aan KU Leuven
Prof. Eric Schokkaert, emeritus hoogleraar economie aan de KU Leuven
Prof. Etienne de Callatay, hoogleraar economie aan l’Université de Namur, medeoprichter Orcadia Asset Management
Prof. Gorik Ooms, jurist en hoogleraar aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen
Prof. Jean Macq , hoogleraar Faculteit Openbare gezondheidszorg aan UCL
Dr. Jean-Noël Godin, oud-directeur van de Groupement Belge des Omnipracticiens
Dr. Lawrence Cuvelier, voorzitter van Groupement Belge des Omnipracticiens
Dr. Marie-Laurence Lambert, expert Health Technology Assessments
Dr. Martine Van Hecke, expert gezondheid bij Test-Aankoop
Prof. Michel Lesne, ere-hoogleraar UCLouvain en Chaire Francqui ULB
Dr. Michel Roland, oud-voorzitter van Dokters van de Wereld, hoogleraar ULB
Dr. Paul De Munck, erevoorzitter van Groupement Belge des Omnipracticiens
Philippe Defeyt, econoom bij het Institut pour un Développement Durable
Dr. Philippe Devos, algemeen directeur UNESSA
Prof. Philippe Van Parys, bijzonder gasthoogleraar filosofie aan de KU Leuven
Dr. Pierre Drielsma, huisarts bij Fédération des maisons médicales
Dr. Raf Mertens, voormalig directeur van het KCE
Prof. Sigrid Sterckx, hoogleraar Ethiek en Politieke Filosofie aan de Ugent
Dr. Stefaan Van Bastelaere, voorzitter van Be-cause Health
Dr. Wouter Arrazola de Onate, expert in public healh, sociale en commerciële determinanten van gezondheid
Dr. Xavier De Bethune, oud-directeur van Dokters van de Wereld Brussel
